Ordu’da şimdiye kadar büyük
depremler oldu mu? Ordu’nun hangi ilçeleri depremde daha riskli durumda? Önceki
gece yarısı Ordu’da merkez üssü Korgan olan 4 şiddetinde bir deprem meydana
geldi. Depremlerle pek gündeme gelmeyen Ordu’da bu durum panik oluşturdu. Peki
Ordu’da şimdiye kadar büyük depremler oldu mu?
Evet, oldu. Ordu’da yaşanan
depremlerin en büyüğü 1939 yılında gerçekleşti. 1939 yılında gerçekleşen ve
ülkemizde Erzincan depremi olarak bilinen deprem Richter ölçeğine göre 8
şiddetinde gerçekleşti ve gece saat 02.00’de 52 saniye salladı ülkemizin
yarısını. 27 Aralık 1939 yılında gerçekleşen bu deprem dünyada 20. yüzyılın en
büyük depremleri arasında 15. sırada yer alıyor.
Erzincan’ı yerle bir eden bu deprem, Amasya, Tokat, Sivas, Kırşehir, Ankara, Çankırı, Kayseri, Samsun, Ordu illerinde ve çevresinde de etkili oldu. 116 bin 720 bina yıkılırken 30 binden fazla insan ölmüştür. Yaralıların sayısı ise toplamda 100 bin kişiyi bulmuştur.
Bu depremin Ordu’da 7 şiddetinde
hissedilmiş ve tarih boyunca Ordu’da hissedilen en büyük depremdir. Orduluların
Büyük Zelzele adıyla andıkları bu depremde en büyük hasar çarşı içinde
görülmüştü. Gece yarısından sonra olan bu depremde iş yerlerinin kapalı oluşu
can kaybını azaltmıştı. Yine de birçok kişi enkaz altında kalarak yaşamını
yitirmişti.
Bu depremden 4 gün sonra yayınlanabilen
Ordu Gürses gazetesinin 1 Ocak 1940 tarihli sayısında şu haber yayınlanmıştı:
“…Büyük zelzele faciasıyla
ıstıraplarımız derindir. Bilhassa çarşının güzellik ve intizamı ile
Karadeniz’in en mamur şehirlerinden biri olan Ordu baştan aşağı yıkılan
çarşısıyla bir harabeye dönmüştür. 14 fabrika (fındık), 2 resmi daire,
ortaokul, 3 ilkokul, 2 banka, Ordu Ticaret Odası ve Borsası, 200 dükkân ve
mağaza kısmen ve tamamen yıkılmış, şehirde umumi hayat durmuştur. Toplam 2600
binadan geriye kalanların %75’i hasarlıdır. Şimdiye kadar yapılan tespitlere
göre merkez ve ilçelerde köylerde ölü sayısı 500’ü bulmuştur. Kati raporlar henüz
gelmemiştir…”
Kesin hasar tespitlerine göre ise
166 mağaza, dükkân, ev; 14 fındık kırma fabrikası; 16 resmi daire, banka ve
okul yıkılmıştır. Çarşıda sağlam kaldığı görülen binaların da %90’ı içinde
oturulamayacak durumdadır.
İnsanlar depremden sonra Ordu’da haftalarca Düz Mahalle’deki Belediye Parkında, Hamam Düzü’nde ya da evlerinin bahçelerinde kurdukları çadırlarda kalmışlardır.
Büyük Zelzeleden 3 yıl sonra 1942
yılında Tokat’ın Erbaa ilçesindeki deprem de Ordu’da hasar oluşturdu. 1939
depremine göre daha hafif geçen bu sarsıntıda 42 bina zarar görmüş can kaybı ya
da yaralanma olmamıştı.
Ordu Deprem Bölgesinde mi?
Ordu’nun Jeolojik Durumu ve
Zemin Yapısı
Ordu ilimiz; Karadeniz kıyı
deprem hattı ile Kuzey Anadolu deprem alanındaki depremlerin etki alanı
içindedir. Ordu’nun düzlük alanları gevşek yapılı çökellerden oluşmuştur ve 1-1,5
metrede taban suyu bulunduğundan depremin şiddeti 1-3 kat artmaktadır.
Yükselen bölgeler nispeten sıkı
dokulu kayaçlardan oluştuğundan depreme daha dayanıklı yerlerdir. 1939 Ordu’da oluşan
hasar düzlük alanda, dere ve denize yakın gevşek yapılı kum, çakıl ve kilden oluşan
yerlerde etkisini göstermiş buna rağmen kentin diğer kısımların hasar etkili
olmamıştır.
Ordu’nun Hangi İlçeleri Deprem Bölgesinde?
Dokuz Eylül Üniversitesi Jeoloji
Mühendisliği Bölümü Araştırma Görevlisi Aykut Akgün’ün hazırladığı deprem
raporunda 3 ilçe 2. derecede, 12 ilçe 3. derecede, 4 ilçe 4. derecede deprem kuşağındadır.
Mesudiye, Aybastı ve Akkuş ilçeleri 2. derece, Ünye, Fatsa, Ordu-Merkez,
Perşembe ve Gülyalı ilçeleri 4. derecede, diğer ilçeler ise 3. derecede deprem
bölgesi içerisindedir.
Ordu’da Büyük Deprem Olasılığı Var mı?
Ordu ilimizde 5 büyüklüğünde bir
depremin meydana gelme ihtimali % 100, 6 büyüklüğünde bir depremin meydana gelme
ihtimali % 94 olarak belirtilmiştir.
Ordu’da Olan Depremler
1881-2000 yılları arasında
Ordu’da 86 deprem kayıtlara geçmiştir. Bu depremlerin şiddetleri;
52 tanesi 4 – 5 aralığında
28 tanesi 5 -6 aralığında
4 tanesi 6 -7 aralığında
2 tanesi de 7.1 büyüklüğünde gerçekleşmiştir.
27 Mart 1898: Saat altı sularında batıdan doğuya doğru hafif ve
şiddetli olmak üzere arka arkaya üç defa hissedilen depremin ikincisi on saniye
kadar sürmüştür.
6 Nisan 1931: Öğle üzeri meydana gelen deprem iki defa hissedilmiştir.
12 Nisan 1940: Sabah saat sekiz sıralarında meydana biri şiddetlice
diğeri hafif olmak üzere iki deprem olmuştur. Hasar ise olmamıştır.
20 Aralık 1942: Erbaa’yı haritadan silen ikinci büyük deprem. 1942
yılında yine soğuk bir kış ayında herkes günlük rutin isleriyle uğraşırken
Erbaa tarihindeki en büyük depremiyle karşı karsıya gelmiş, ortalığa bir anda
çığlıklar kaplamıştır. Merkez üssü Erbaa, Niksar hattı olduğundan 1939’daki
depremden daha fazla can ve mal kaybına sebep olmuş, Erbaa adeta haritadan
silinmiştir. Merkez üssü Niksar olan 7 şiddetindeki bu deprem Ordu’da da
şiddetli bir şekilde hissedilmiştir. Bu depremle ilgili 22 Aralık 1942 tarihli
telgrafta yer alan bilgiler şu şekildeydi: “Ünye’de adliye, jandarma, orta cami
ve belediyeye ait 5 bina içinde oturulamayacak derecede ve 8 resmi bina da
hafif hasar görmüştür. Yine Ünye’de şahıslara ait 23 ev de hasar görmüştür. Gölköy’de
biri merkezde olmak üzere 46 hane, Aybastı nahiyesinde 46 hane kısmen zarar
görmüş, 55 baca yıkılmıştır. Ordu’da nüfusça zayiat olmamıştır.”
27 Kasım 1943: Bu deprem 27 Kasım 1943 tarihinde 7,3 büyüklüğünde Tokat Erbaa’da meydana gelmiştir. Deprem, Ordu ve ilçelerinde hissedilmiştir. Ordu’da pek hasar yoktur ve üç yaralı vardır. 1939, 1940 ve 1942 depremlerinden sonra, şehirde halk zaten baraka, çadır tarzı derme çatma meskenlerde oturduğundan can ve mal kaybı diğer depremlere nispeten daha az olmuştur.
Ağustos 1954: Gece 23.05 sıralarında orta şiddette iki deprem
olmuştur. Hasar yoktur.
Kaynak: Cumhuriyet Döneminde
Ordu’da Meydana Gelen Doğal Afetler, Hüseyin Naim Güney, Kasım 2017
